Speaking of Cultural Appropriation

I finally got a hold of The Dazzle of Day by Molly Gloss, a novel about Quakers on a generation starship. It came highly reviewed, and while the writing is evocative, and the characterization deft, I’m finding it hard to keep going, because the Esperanto is all wrong.

Mi finfine trovis The Dazzle of Day (La Blindumo de Taglumo), verkita de Molly Gloss, romano pri kvakeroj vojaĝantaj en generacia stelŝipo. Ĝi estis laŭde recenzita, sed malgraŭ ke la skribaĵo bone elvokadas kaj la karakteriĝo spertas, malfacilas al mi daŭre legi, ĉar la Esperantado tute malĝustas.

Despite the note at the beginning about Esperanto pronunciation, it is obvious that the author didn’t bother to actually study any Esperanto beyond the orthography and randomly looking up words in a dictionary. There is not a single Esperanto sentence of any length in the book, which indicates a desire to avoid grammar.

Malgraŭ la komenca noto pri Esperanta prononcado, evidentas ke la verkisto ne penetas studii Esperanton krom la ortografio aŭ hazarde serĉi vortojn en vortaro. Ĉar ne estas sola Esperanta frazo en la libro, la aŭtoro evidente volis eviti gramatikon.

The author is apparently unaware that in Esperanto single words participate in the grammar to a greater degree than in English, or even Spanish: the endings of words are always grammatically significant. She uses nouns ending in “-o”, “-as”, “-a”, “-aÅ­”, and “-e”, only the first of which actually marks nouns. The others mark almost without exception¹ — the whole point of Esperanto is to be as regular and without exception as possible — respectively a present-tense indicative verb, an adjective, a temporal, spatial or logical particle or conjunction, and an adverb. Even borrowed words take the Esperanto grammatical morphemes.

La verkisto verŝajne ne konas ke en Esperanto solaj vortoj gramatike partoprenas plejmulte ol en la angla aÅ­ eĉ la hispana: vort-finaĵoj ĉiam gramatike signifas. Åœi uzas substantivajn, kiuj finas kun “-o”, “-as”, “-a”, “-aÅ­”, kaj “-e”, de kiuj nur la unua efektive indikas substantivajn. La aliaj indikas preskaÅ­ sen escepti² — la interna ideo de Esperanto estas kiel eble plej reguliĝi kaj eviti esceptojn — respektive prezenca verbo, adjectivo, partiklo, kaj adverbo. Eĉ pruntitaj vortoj partoprenas la Esperantan gramatik-sistemon.

The author misuses Esperanto’s word-formation rules, with sometimes baffling and sometimes humourous effect. She uses the word “altejo” to describe a raised section of land, and “loĝio” (borrowed from the Italian “loggia”) for a partly open room. However, in Esperanto, the morpheme “ejo” denotes a particular place used for a particular purpose, and “io” denotes a wide area, usually a country. So the word “altejo” actually means “place for highness”, and “loĝio” means “country of living”. If she had switched the two morphemes they would actually make sense: “altio” means “high country”, and “loĝejo” means “living place”.

La aÅ­toro misuzas la Esperantajn reglojn de vort-farado, resulte al aÅ­ nekomprenebla aÅ­ humura efekto. Åœi uzas la vorton “altejo” priskribi altigitan landparton, kaj “loĝio” (pruntita de la itala “loggia”) por iom malferma ĉambro. Tamen Esperante la vorteto “ejo” signifas apartan lokon speciale uzatan, kaj “io” signifas larĝan areon, kutime lando. Do la vorton “altejo” aktuale signifas “loko por alteco”, kaj “loĝio” signifas “lando de loĝado”. Se ŝi estis ŝanĝanta la duajn vortetojn, ili vere sencus: “altio” signifas “alta lando”, kaj “loĝejo” signifas “loko por loĝi”.

She uses the word “mortafesto” to describe a funeral or wake. This is a strange use of Esperanto grammar (you don’t usually put the adjectival morpheme “-a” in the middle of a word), and would mean “dead feast”, that is, it is the feast itself that is dead. “Mortofesto” is a perfectly reasonable Esperanto construction, and means “death feast”, which is what the author most likely means.

Åœi uzas la vorton “mortafesto” priskribi funebron aÅ­ funebrofeston. Tiu estas strangan uzadon de Esperanta gramatiko (oni ne kutime metas la adjektiva vorteto “-a” meze en la vorto), kaj signifus evidente “morta festo”, alivorte, estas la festo mem kiu mortas. “Mortofesto” estas tuta prava Esperanta vorto, kaj signifas “festo pri morteco”, kiu estas verŝajne tio, kion la aÅ­toro volas diri.

In the introductory note, the author notes that the Esperanto particle “ĉu” marks yes/no questions, and says she will use the English particle “eh?” to achieve the same effect. But in English the word “eh?” most definitely does NOT mark yes/no questions. It asks, do you agree with a statement. So whenever she has a sentence in English postfixed with “eh?”, I try to translate it into Esperanto with a beginning “ĉu”, and suffer a jolt of cognitive dissonance. The proper equivalent to the English “eh?” in Esperanto is a postfixed “ĉu ne?”.

En la enkonduka noto, la verkisto diras, ke la Esperanta partiklo “ĉu” markas demandojn de “jes” aÅ­ “ne”, kaj ŝi promesas, ke ŝi uzos la angla partiklo “eh?” por atingi la saman efekton. Sed en la angla la vorton “eh?” definitivege NE markas tiajn demandojn. Äœi demandas, “ĉu vi konsentas, ke ĉi tiu deklaro pravas?” Do kiam ajn ŝi skribas anglan frazon kiu finas kun “eh?”, mi provas ĝin traduki Esperante kun komenca “ĉu”, kaj sekve mi suferas pafon de “kogna malharmonio”. La prava ekvivalento ol la angla “eh?” estas Esperante finfina “ĉu ne?”.

It makes me sad that an apparently serious and mindful person would so appropriate the heart of another culture — admittedly a small and quirky culture — without bothering to actually learn anything beyond the barest superficity.

Mi malĝojiĝas, ke verŝajne serioza kaj atenta ulo tiel ŝtelus la koron de alia kulturo — agnoske eta kaj stranĝa kulturo — sen penete lerni ion ajn krom malplena surfacaĵo.